دکتر سید محمد خامنه‌ای

مطابق با ماده ۹ اساسنامه بنیاد ایران‌شناسی، رئیس این بنیاد با حکم رئیس جمهور، برای مدت چهار سال، از میان اعضای هیئت امنای بنیاد ایران‌شناسی و یا خارج از آن، منصوب می‌شود و انتخاب دوباره وی بلامانع است. رئیس بنیاد ایران‌شناسی، به عنوان بالاترین مقام اداری و اجرایی و رئیس شورای پژوهشی، مسئولیت حُسن جریان امور و وظایف را برعهده ‌داشته و بر تمامی فعالیت‌های واحدها و گروه‌های پژوهشی و اجرایی نظارت مستقیم دارد و در راستای پیشبرد اهداف، بر اساس گزارش‌های معاونت‌ها، تصمیم نهایی را اتخاذ می‌كند. همچنین رئیس بنیاد ایران‌شناسی، ریاست هیئت امنا را برعهده دارد. بر این اساس، به ارائه شرحی از فعالیت‌ها و زندگی‌نامه رؤسای فعلی و پیشین بنیاد ایران‌شناسی پرداخته می‌شود.

آیت‌ا... سیدمحمد خامنه ای در سوم دیماه ۱۳۱۴ در خانواده ای روحانی و اهل علم در شهر مقدس مشهد به دنیا آمد. نسب خانوادگی وی با کمتر از سی واسطه به حضرت امام سجاد و حضرت امام حسین (علیهم السلام) میرسد. آیت ا... سیدمحمد خامنه ای تحصیلات خود را در زادگاهش آغاز کرد. وی مدتی در مکتبخانه به تحصیل مشغول شد و پس از آن به مدرسه‌ای غیردولتی و عربی رفت و همزمان با تحصیل در آن مدرسه، به فراگیری علوم دینی و مفاهیم قرآنی نزد پدر پرداخت و بر حسب علاقه پدر در سن دوازده سالگی به كسوت روحانیت درآمد و از آن پس به فراگیری علوم دینی در مدرسه نواب حوزه علمیه مشهد پرداخت و از استادانی همچون آیت ا... سید محمدهادی میلانی، آیت ا... شیخ هاشم قزوینی، آیت ا... آقا میرزا جواد تهرانی و دیگر استادان بزرگوار حوزه كسب فیض نمود.

آیت‌ا... سیدمحمد خامنه‌ای، همزمان با فراگیری علوم حوزوی، دروس دبیرستانی را نیز فرا گرفت و دوره دبیرستان را در همان سالها به صورت متفرقه به پایان رساند و پس از اخذ درجه دیپلم، به فراگیری زبانهای فرانسه و انگلیسی همت گمارد. در سال ۱۳۳۴ به پیشنهاد برخی از علما و فضلای قم عازم این شهر شد و در مدرسه حجتیه و حوزه علمیه آن شهر به تکمیل تحصیلات دینی و حوزوی پرداخت و از محضر استادانی چون آیت ا... بروجردی، حضرت امام خمینی(ره)، آیت ا... حائری‌یزدی، آیت ا... مجاهدی‌تبریزی و علامه طباطبایی تلمذ کرد. همچنین ایشان در سال ۱۳۴۳ در رشته حقوق قضایی دانشکده حقوق دانشگاه تهران پذیرفته شد و موفق به كسب درجه كارشناسی این رشته در سال ۱۳۴۷ شد.

مدارک تحصیلی

  • تحصیلات پایه ای / حقوق و فلسفه اسلامی / مشهد / ۱۳۲۹-۱۳۳۴
  • اجتهاد ( دکتری ) / حقوق و فقه / قم / ۱۳۳۴-۱۳۳۸
  • تحصیلات عالیه (معادل فوق تخصص) / فلسفه و عرفان / قم / ۱۳۳۸-۱۳۴۲
  • کارشناسی (دانشگاه تهران) / حقوق قضایی / تهران / ۱۳۴۲-۱۳۴۷

آیت‌ا... سیدمحمد خامنه ای، با هدف تحقیق و پژوهش در امور فرهنگی، بویژه فلسفه و حکمت اسلامی، در سال ۱۳۷۳ به تأسیس بنیاد حکمت اسلامی صدرا همت گمارد و فعالیتهای علمی خود را در آن بنیاد متمرکز ساخت. ایشان علاوه‌بر فعالیتهای علمی و پژوهشی در زمینه فلسفه و عرفان اسلامی (گرایش مكتب ملاصدرا)، در حوزه‌های حقوق اسلامی و فقه، جامعه‌شناسی، فلسفه و حقوق زن، فلسفه برای كودكان و نوجوانان آثاری را بصورت تألیف، ترجمه و تصحیح منتشر ساخته و بیش از ۱۰۰ مقاله علمی در موضوعات گوناگون در همایش ها، جراید و رسانه‌های ارتباط جمعی نشر داده است. آیت‌ا... سیدمحمد خامنه‌ای همچنین در دانشگاه هایی همچون علامه طباطبایی، روابط بین الملل (وزارت امور خارجه)، الزهرا(س) و دانشگاه آزاد اسلامی به كار تدریس همت گمارده‌اند.

وكالت پایه یك دعاوی دادگستری (در دهه پنجاه) ، عضو مجلس خبرگان رهبری ، نمایندگی مجلس شورای اسلامی (برای دو دوره) و ریاست کمیسیون حقوقی و قضایی و چند کمیسیون موقت دیگر مجلس ، صاحب امتیازی و سردبیری مجله «مسائل ایران» (در دهه شصت) ، ریاست انجمن بین‌المللی ملاصدرا، صاحب امتیازی و مدیرمسئولی مجله فلسفی ـ تخصصی «خردنامه صدرا»، مدیر مسئولی مجله فلسفی ـ تخصصی «تاریخ فلسفه»، رئیس خانه حكمت و فلسفه ایران، رئیس انجمن علمی تاریخ فلسفه ایران و عضویت در مؤسسه گفتگوی بین ادیان از دیگر فعالیتهای علمی ـ پژوهشی ایشان (در دهه‌های هفتاد تا نود) است.

همچنین بنا بر اذعان صاحبنظران و کارشناسان حوزه تاریخ و فرهنگ ایران، یکی از شخصیتهای آگاه و آشنا به تاریخ تحولات فرهنگی و علمی ایران‌زمین می باشد،ایشان در سالهای اخیر،به مطالعات و پژوهشهای عالمانه‌ای در زمینه تاریخ و اندیشه فلسفی و حکمی ایرانیان، به ویژه ایرانیان قبل از اسلام پرداخته اند.

آثار، نوشته ها و سخنرانی های ایشان در این زمینه فراوان است و از آن جمله میتوان به پژوهش های ایشان درباب حکمت و فلسفه در ایران پیش از اسلام اشاره كرد که در قالب کتاب «سیر حکمت در ایران و جهان» منتشر شده است. بنابر نظر ایشان، ملل ایران قدیم، چه دولتهای آریایی و چه دولتهای بومی ایرانی، (همچون: عیلامیها، کاسپینها و یا تمدنهای مانایی و نیز در نواحی مرکزی، کاشان و کرمان)، همگی پایه گذار فرهنگ غنی، تولید فلسفه و علم و هنر و نوعاً مروج توحید و اخلاق بوده‌اند و روحانیون آن زمان از بزرگترین دانشمندان علوم مختلف و فیلسوفان عصر محسوب می شدند. ایشان از جمله افرادی است که اعتقاد به صدور فلسفه و تمدن و دانش از ایران باستان به یونان دارد و ایران را پایه گذار فلسفه و دانش در جهان می داند. آیت‌ا... سیدمحمد خامنه‌ای در هفدهم تیرماه ۱۳۹۲ با حکم رئیس جمهوری وقت، به مدت چهار سال به سمت ریاست بنیاد ایرانشناسی منصوب شد.

  • حكمت متعالیه و ملاصدرا (۱۳۸۳)- به زبانهای فارسی، انگلیسی، عربی، چینی، کره ای
  • فلسفه زن بودن (۱۳۸۵)-به زبانهای فارسی,عربی,انگلیسی
  • سیر حكمت در ایران و جهان (۱۳۸۰)- به زبانهای فارسی،عربی,انگلیسی,بلغاری
  • ملاصدرا؛ زندگی، شخصیت و مكتب صدرالمتألهین (۱۳۷۹)- به زبانهای فارسی، انگلیسی
  • میرداماد (۱۳۸۴)
  • روح و نفس (۱۳۸۴)
  • ملاصدرا، هرمنوتیك و فهم کلام الهی (۱۳۸۵)- به زبانهای فارسی، انگلیسی
  • انسان در گذرگاه هستی، جلد اول (۱۳۸۶)-به زبانهای فارسی, انگلیسی
  • انسان در گذرگاه هستی، جلد دوم (۱۳۸۶)-به زبانهای فارسی, انگلیسی
  • انسان در گذرگاه هستی، جلد سوم (۱۳۹۰)-به زبانهای فارسی, انگلیسی
  • امام علی(ع) و صلح جهانی، فارسی (۱۳۹۰)
  • امام علی(ع) و صلح جهانی، انگلیسی (۱۳۸۸)
  • ویژگیهای جهان بینی اسلامی(۱۳۸۸)
  • القواعد الفقهیه فی الاحادیث الكاظمیه علیه السلام،عربی (۱۳۸۴)
  • خداشناسی (۱۳۸۱)
  • اقطاع و حقوق تقسیم اراضی دولتی (۱۳۸۳)
  • علم قاضی (۱۳۸۲)- به زبان فارسی
  • علم قاضی (۱۳۸۴)- به زبان عربی
  • بیمه در حقوق اسلام (۱۳۸۱)
  • فریاد جرس، وصیتنامه امیرالمؤمنین امام علی بن‌ابی‌طالب علیه السلام(۱۳۸۶)
  • مالكیت عمومی (۱۳۸۶)
  • حقوق و جزای عمومی (۱۳۸۹)
  • «قرآن و حقایقی پیرامون آن» بضمیمه: نگاهی به تفسیر ملاصدرا (۱۳۹۱)
  • انسان در گذرگاه هستی جلد۴ (۱۳۹۲)
  • زخمه ها و نغمه ها: مجموعه مصاحبه های آیت الله سید محمد خامنه ای (۱۳۹۲)
  • چون شمع (مجموعه سرمقاله های خردنامه صدرا) (۱۳۹۲)
  • زندگی، شخصیت و مکتب صدرالمتالهین (۱۳۹۴)
  • تاریخ جامع فلسفه (مقدمه) (۱۳۹۷)
  • ادراک‌ حسی
  • ارسطو
  • اسفار اربعه در حکمت متعالیه
  • الهیات از نظر صدرالمتالهین و جایگاه کنونی آن
  • انسان سالم در حکمت عملی
  • پلورالیزم سیاسی و اجتماعی
  • جایگاه حکمت عملی در جهان معاصر
  • جهانی سازی و موانع و دو راهیهای آن
  • حدوث دهری و حکمت متعالیه ملاصدرا
  • حکمت متعالیه ملاصدرا
  • حکمت و فلسفه اسلامی
  • خلاقیت / خلافت انسان در فلسفه و عرفان اسلامی
  • خورشید دوباره‌ از مشرق‌ طلوع‌ خواهد کرد
  • رابطه زبان و هستی
  • رسالت فیلسوف در دنیای معاصر
  • روح افلاطونی در فلسفه ملاصدرا
  • زمان و زمانی
  • سیاست و حکمت متعالیه
  • عقب ماندگی مسلمین
  • علامه طباطبائی و مجلسی و حدیث عقل و نقل
  • فلسفه نقد و نقد فلسفی
  • فلسفه اسلامی و فرهنگ چینی
  • فهم کلام خدا در مکتب ملاصدرا
  • متافیزیک و ماهیت مرگ
  • محقق نراقی و مسئله حدوث دهری عالم
  • مسئله اعجاز و کرامت
  • مسئلهٴ شناخت در فلسفهٴ اسلامی
  • نبوت و رسالت
  • نفس انسان
  • نقش فلسفه و رسالت فیلسوف
  • هنر دینی
  • وجود مطلق‌

دکتر سیدحسن حبیبی

مرحوم دکتر حسن حبیبی، در سال ۱۳۱۶ شمسی در تهران چشم به جهان گشود. در سال ۱۳۳۵ وارد دانشگاه شد و به طور همزمان در دو رشته حقوق و ادبیات به تحصیل پرداخت. وی برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت و دكترای حقوق از دانشگاه سوربن فرانسه گرفت. دكتر حبیبی در بهمن‌ماه ۱۳۵۷ همراه با حضرت امام خمینی(ره) به وطن بازگشت. از جمله فعالیتها و مسئولیتهای مهم دكتر حبیبی می‌توان به عضویت در شورای عالی انقلاب فرهنگی، نمایندگی دوره اول مجلس شورای اسلامی، وزارت فرهنگ، علوم و دادگستری، عضویت در شورای نگهبان، عضو دیوان داوری (لاهه) و عضو كمیسیون ملی یونسكو، سه دوره معاونت اول ریاست جمهوری، عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام، ریاست فرهنگستان زبان و ادب فارسی و ریاست بنیاد ایران‌شناسی اشاره كرد.

توجه به فرهنگ ایرانی ویژگی برجسته‌ شخصیت دكتر حبیبی بود. دغدغه‌ای كه هیچگاه از آن دور نماند. ایشان یكی از افراد مؤثر در سیاستهای كلان علمی و فرهنگی و دست به قلم بود و دهها عنوان كتاب و مقاله حاصل زندگی ایشان در عرصه علم و دانش است. وی همچنین از اواسط دهه ۱۳۷۰ تمام توان و دل مشغولی‌ خویش را متوجه تأسیس و پس از آن، (تا پایان عمر)، اداره بنیاد ایران‌شناسی كرد. برپایی این بنیاد امروز با داشتن بزرگترین كتابخانه تخصصی ایران شناسی و پنج موزه دائمی، نتیجه اندیشه و تلاش مرحوم دكتر حبیبی است.

همچنین مرحوم دكتر حسن حبیبی واضع نظریه‌ای تحت عنوان «ایران‌شناسی نظام یافته» نیز هست و از این حیث میتوان ایشان را بنیانگذار مكتبی در این حوزه دانست. مرحوم دکتر حسن حبیبی بامداد روز پنج‌شنبه، ۱۲ بهمن‌ماه ۱۳۹۱ دعوت حق را لبیك گفت. روحش شاد و میراثش پاینده باد.

تولد: 15 اسفند 1315 ه.ش در تهران

درگذشت: 12 بهمن 1391 ه.ش در تهران

دكتر حسن حبیبی پس از پیروزی انقلاب اسلامی دارای مناصب سیاسی بسیاری بود از جمله: وزیر ارشاد ، وزیر علوم و آموزش عالی و پس از آن وزیر دادگستری، معاون اول رییس جمهور در هر دو دولت اكبر هاشمی رفسنجانی و دولت اولِ سید محمد خاتمی بود. وی از جمله حقوق‌دانانی بود كه پس از انقلاب ایران، پیش‌نویس قانون اساسی جمهوری اسلامی را با استفاده از قوانین اساسی سایر كشورها تهیه كرد. او تا پایان عمر عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و مجمع تشخیص مصلحت نظام بود.

دكتر حسن حبیبی در سال 1376 بنیاد ایران‌شناسی را تأسیس كرد و تا پایان عمر ریاست آن را به عهده داشت.

  • دیالکتیک یا سیر جدالی و جامعه‌شناسی‌
  • ‌ دیالکتیک و روش‌شناسی‌
  • مبادی جامعه‌شناسی حقوقی
  • جبرهای اجتماعی و آزادی یا اختیار انسانی
  • افضل‌الجهاد
  • ‌عهدین :‌قرآن و علم
  • دو سرچشمه اخلاق و دین
  • استعمار صهیونیستی در فلسطین
  • دفاع از فداییان
  • اخلاق نظری و علم آداب
  • تقسیم کار اجتماعی
  • خدا
  • اسلام و بحران عصر ما
  • در جستجوی ریشه‌ها
  • حقوق بین‌المللی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ عمومی
  • منطق حقوقی و انفورماتیک حقوقی
  • ‌ اعراب در اسرائیل
  • انقلاب فلسطین و یهودیان
  • هنر جنگ
  • خلیج‌فارس
  • ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نظام اسلامی بر مبنای التقاط یا فقاهت‌
  • ‌تفکیک مصنوعی دین از سیاست‌
  • ‌انقطاع فرهنگی‌
  • یادداشت‌هایی درباره هنر روش مطالعه و بررسی روابط بین‌الملل‌
  • ‌اقامتگاه در حقوق تطبیقی‌
  • ‌زبان و اندیشه
  • ‌تفکر علمی‌
  • ‌درس عشق و دفترها‌
  • ‌کلیاتی درباره ویژگی‌های هنر اسلامی‌
  • ‌آفرینش هنری و تجربه خلاق
  • ‌راز آفرینش هنری‌
  • ‌هویت قومی و ملی در آئینه صنایع‌دستی
  • ‌ماهیت مفهوم حقوقی و منطق‌
  • ‌دانشمندان جامع همچنان وجود دارند
  • ‌اولویت‌های تحقیقاتی‌
  • ‌معماری کنونی ایران
  • ‌سینمای کودک و نوجوان